Odluka o proglašenju područja Orjena Parkom prirode je uslijedila na osnovu Studije zaštite za uspostavljanje Parka prirode “Orjen”, koju je uradio Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa zajedno sa angažovanim ekspertima.
DEFINISANE TRI ZONE ZAŠTITE
Načelnik Odjeljenja za zaštitu prirodnog nasljeđa ovog zavoda Dragan Kovačević kaže za Srnu da su odlukom Vlade Republike Srpske definisani – granica zaštićenog područja, tri zone zaštite, upravljač i način upravljanja.
On ukazuje da su za svaku od zona zaštite – prvom, drugom ili trećem režimu,
propisane mjere očuvanja prirodnih vrijednosti identifikovanih na tom prostoru.
“U režimu zaštite prvog stepena, koji je najstroži, imamo mali procenat površina – to je jugozapadna ili jugoistočna granica Parka prirode, i identifikovan je mali prašumski rezervat /područje Štirinog dola/”, kaže Kovačević.
On napominje da su u toj zoni zaštite dozvoljeni naučnoistraživački, edukativni projekti, kao i škole u prirodi.
Prema njegovim riječima, u režimu zaštite drugog stepena propisane su mjere
zaštite, ali je ostavljeno da se sa tim područjem može upravljati.
“Vrlo često je potrebno da određenim mjerama vršimo restauraciju ili poboljšanje uslova kako bi se pojedine biljne ili životinjske vrste održale”, objašnjava Kovačević.
On ističe da je režim zaštite trećeg stepena najslobodniji – taj prostor je predviđen za rekreaciju, turizam i određene vidove gradnje, odnosno infrastrukturne projekte koji su u funkciji zaštićenog područja, odnosno za gradnju planinarskih domova, te vikend-naselja koja mogu biti u svrhu turističke ponude.
Kovačević napominje da su prilikom određivanja zona zaštite uvažavali pravo vlasništva, vodeći računa da se ne ograničava pravo privatnih vlasnika.
Područje koje je zonirano u prvom i drugom stepenu zaštite je u državnom
vlasništvu i njim upravlja Centar za gazdovanje kršom u Trebinju.
Kovačević ističe da su seoska područja Konjsko, Zupci, Grab, Lastva kartografski
identifikovana i ucrtana u režim zaštite trećeg stepena, što znači da će
stanovništvo koje tu živi moći da se bavi svim aktivnostima kojim se bavilo i prije proglašavanja Parka prirode “Orjen”.
“Želja nam je da Orjen kao Park prirode i buduća turistička destinacija bude šansa za razvoj ne samo parka, nego i domaćinstava i sela. Jedan od ciljeva razvoja Parka je unapređenje tradicionalne ponude, u interesu je da se to poveća”, navodi Kovačević.
RAZNOVRNSA FLORA, KAO I FAUNA PTICA
U istraživanju područja Orjena za potrebe studije učestvovali su članovi trebinjskog Centra za održivi razvoj i ekologiju, iz kojeg navode da su specifičan geografski položaj i klima uslovili raznovrsnost flore i vegetacije i razvoj različitih ekosistema, od kojih su mnogi važna staništa za ptice ovog jedinstvenog područja.
U Centru ističu da je tokom terenskih istraživanja ptica na području Orjena
registrovano 70 vrsta ptica.
“Veliki broj rijetkih staništa uslovljava specifičan sastav faune ptica. Svakako su značajni nalazi dnevnih grabljivica i vrsta koje su rijetke na području cijele BiH, poput orla zmijara ili sve rjeđeg surog orla”, naglašavaju iz Centra za održivi razvoj i ekologiju.
ORJEN – MAMAC ZA BIOLOGE JOŠ OD AUSTROUGARSKE
Predsjednik Planinarskog društva “Vučji zub” Igor Škero rekao je Srni da su
članovi Društva učestvovali u izradi elaborata prilikom mapiranja staza na Orjenu, vidikovaca i izvorišta vode.
Škero napominje da se Orjen izučava u posljednjih 150 godina, te da je mamac za
biologe još od vremena Austrougarske zbog velikog broja endemičnih biljnih
vrsta koje se nalaze u njemu.
On ukazuje da je na ovom području 2004. godine pronađena rijetka biljka perunika,
koja nosi ime po Orjenu – Iris orjeni /Iris orjenii/.
Škero kaže da će članovi Planinarskog društva “Vučji zub” raditi na promociji Parka prirode, mapiranjem planinarskih staza i svim što može privući turiste.
“Svaki vid zaštite promoviše neko područje mnogo značajno za jednu državu,
nadamo se da će ovo u budućnosti postati i nacionalni park”, rekao je Škero.
PARK PRIRODE – KORISTAN ZA UČENIKE
Direktor Osnovne škole “Vuk Karadžić” u Trebinju Aleksandar Vukanović kaže da
će Park prirode “Orjen” imati višestruku korist i za učenike, jer će, između ostalog, omogućiti da nastavnici razredne nastave mogu sa najmlađim učenicima obrađivati brojne nastavne teme u prirodi.
“Boravak u prirodi podstiče učenike na razvijanje ekološke svijesti o očuvanju i zaštiti prirode. Boraveći u prirodi, djeca zaista posmatraju i proučavaju svoje okruženje. Ovakav vid nastave povoljno utiče na razvoj samostalnog posmatranja i doprinosi aktivnosti djece na proučavanju prirodnog okruženja”, ističe Vukanović.
Park prirode “Orjen” prostire se na 16.715 hektara u jugoistočnom dijelu Trebinja, a njime upravlja Javno preduzeće “Šume Republike Srpske” posredstvom trebinjskog Centra za gazdovanje kršom.
